Kolekcja

Tytuł pracy - Deutsch-Polnische Freundschaft, dosłownie: „niemiecko-polska przyjaźń” – jest nawiązaniem do nazwy legendarnego, założonego w 1978 roku niemieckiego electropunkowego zespołu DAF – Deutsch-Amerikanische Freundschaft. Oprócz pionierskiego łączenia industrialnej elektroniki i punka, DAF zasłynęło także wykorzystywaniem słów-symboli takich jak „Adolf”, czy „Mussolini” do tworzenia tytułów utworów czy tekstów piosenek zupełnie nie związanych z tematyką czy ideologią faszystowską. Słowa te używane były przez DAF do czysto formalnej zabawy brzmieniem, które przecież w kulturze nie funkcjonuje bez skojarzenia z historycznym kontekstem znaczeniowym. Podobnie postępuje w swej twórczosci Uklański – konsekwentnie prowokuje widza do ćwiczeń z rozpoznawania znaków pochodzących z rozmaitych kodów kultury: polityki, historii, erotyki czy rozrywki. Semioza, czyli droga, jaką znak przebiega w naszej świadomości, aż nabierze znaczenia, to dla Uklańskiego przedmiot nieustannej fascynacji. Nie zawsze chodzi tylko o znak wizualny – w powojennej polskiej kulturze popularnej, w której wychował się artysta, nawet brzmieniu języka niemieckiego został nadany związek z II Wojną Światową, hitleryzmem i przemocą.

Praca Deutsch-Polnische Freundschaft powstała specjalnie na wystawę Obok. Polska - Niemcy. 1000 lat historii w sztuce (Martin-Gropius-Bau, 2011/2012). Wpisuje się ona w szereg realizacji artysty skupionych na odniesieniach do ikonosfery narodowo-patriotycznej i państwowej. U podstawy tych prac pozostaje zawsze frapujące artystę pytanie, jak to się dzieje, że pewne barwy czy formy wywołują w widzu tak żywe emocje. Zestawienie kolorów białego i czerwonego, czy estetyka oficjalnych wyobrażeń majestatu państwa, były tematem wystawy Biało-czerwona, prezentowanej w 2008 roku w nowojorskiego Gagosian Gallery.

Deutsch-Polnische Freundschaft, w którym przedstawienie polskiego orła pomieszane jest z hitlerowską gapą, to znów pytanie o źródło siły drzemiącej w niektórych znakach. Dlaczego estetyka (i ikonofera) hitlerowska jest źródłem odniesień dla ruchów narodowych w Polsce, kraju szczególnie poszkodowanym przez nazistowskie Niemcy? W tym kontekście praca ta staje się przewrotną przestrogą przed rodzimym faszyzmem, przed powiązanymi z nim ksenofobią i rasizmem. Czy splecenie w jeden znak narodowej symboliki polskiej, opartej na micie niewinności i micie ofiary, z narodowo-socjalistyczną symboliką niemiecką, zakorzenioną w micie teutońskiej ekspansji i siły to wypowiedź na temat traumatycznej historii sąsiadujących ze sobą narodów, czy tylko badanie semiologiczne? Artysta podtrzymuje, że chodzi mu o to drugie – jest w tym konsekwentny od czasu stworzenia jednej ze swych najgłośniejszych prac, fotograficznej instalacji Naziści (1998), składającej się z ponad 150 kolorowych fotosów z filmów, w których aktorzy, ubrani w hitlerowskie mundury, wcielali się w roli niemieckich oficerów – uosabiając z jednej strony okrucieństwo III Rzeszy, z drugiej – ideał męskiej elegancji i seksapilu, będący nieustannym przedmiotem fascynacji przemysłu filmowego i kształtowanej przez niego kultury masowej.